Het is mei 2023 en ik wil het hebben over een tussenstand van zaken op het gebied van de ontwikkelingen rond kunstmatige intelligentie wereldwijd. Voor de meesten onbekend terrein, voor sommigen een griezelig iets en voor enkelen zoals ikzelf een welkome uitbreiding en acceptatie van nieuwe technologie. Laat mee eerst wat uitleg geven:
het tempo van ontwikkelingen rond A.I. (Artificial Intelligence ofwel Kunstmatige Intelligentie) is niet lineair, maar neemt exponentieel toe. Dat betekent dat de ontwikkelingen niet lineair (met regelmaat) versnellen, maar exponentieel (met versnelling). Ik weet nog hoe ik in 1987 op een MSX-thuiscomputer een semi-intelligent programma kon schrijven, waarbij het voor de gebruiker enigszins leek op een intelligent persoon. Dat was natuurlijk bij lange na niet zo, maar het stond toen al in de kinderschoenen.
Stel je voor: een computer met een intelligentie die de mensheid vér overtreft. Wat voor de één uitmondt in een regelrecht armageddon en het einde der tijden, kijkt de ander met argusogen toe en denkt: "wat moet ik er mee?". Maar er is ditmaal meer, véél meer, aan de hand. A.I. gaat ons leven radical veranderen, en de hele wereldbevolking zal het gaan merken.
Net als bij de introductie van elke nieuwe technologie zijn er de doemdenkers en pessimisten. Bij de eerste stoomtreinen zouden reizigers worden platgedrukt door de versnelling. Bij de eerste raketten naar de ruimte zouden mensen óf exploderen tijdens de vlucht, óf imploderen in het vacuum van de ruimte. En bij de Large Hadron Collider die ondermeer zoekt naar nieuwe kwantumdeeltjes, zouden poorten naar de hel geopend worden of zelfs een zwart gat worden gecreëerd. Allemaal nonsens natuurlijk, maar zo gaat dat bij grensverleggende technologie.
Naast dat eenvoudige chatprogramma op mijn MSX computer hebben ook de moderne mobieltjes al jaren A.I. in gebruik: bijvoorbeeld de spelcorrectie die automatisch verkeerd getypte woorden corrigeert, is daar een voorbeeld van, zij het érg eenvoudig. Kunstmatige intelligentie gaat ons straks op véél meer manier van dienst zijn; er zijn dan ook diverse verschillende soorten A.I. die elk op één of meerdere gebieden gespecialiseerd zijn.
Waar 10 jaar geleden A.I. in de kinderschoenen stond en nog klonk als science fiction, inmiddels zijn we sinds circa 2019 in een stroomversnelling geraakt op het ontwikkelings- en toepassingsgebied van A.I. Toen werd er nog jaarlijks vooruitgang geboekt, en sinds 2021 is dat al maandelijkse vooruitgang. Maar 2023 laat al wekelijkse vooruitgang zien en juist dié exponentiële versnelling baart grote groepen mensen zorgen, waaronder wetenschappers, projectleiders, en gewone mensen. Er zijn medewerkers die hierom ontslag hebben genomen, wetenschappers die de noodklok luiden op eigen naam en de doemdenkers die er weer een samenzwering in zien. Onzin, op alle punten.
Enkele soorten A.I. hebben inmiddels al kennisgemaakt met de mensheid, en andersom. Microsoft's zoekmachine Bing is nu uitgerust met een persoonlijke chatbot, vraag om een pizza, en hij kan je vertellen welke pizzeria's er in je directe omgeving open zijn. Wil je bestellen, dan neemt een tweede chatbot de bestelling van je over en belt het restaurant om de bestelling te plaatsen, het tijdstip van bezorging en het kán zelfs al via internet voor je betalen als je dat wilt. Alleen de deur moet je nog zelf opendoen. Dit is al realiteit.
Een andere A.I. zet zich sociaal in als gesprekspartner. Je kunt er met alles over praten, van gedachten wisselen, je hart luchten, creatief zijn, een spelletje spelen, noem maar op. Eenzaamheid gaat snel tot het verleden behoren.
Een grafische A.I. leent zich uitstekend voor het ontwerpen van nieuwe afbeeldingen in allerlei uiteenlopende stijlen. Niets is te gek en het kán een enorm creatief hulpmiddel zijn. Binnen enkele seconden kan het in elke stijl afbeeldingen uit het niets ontwerpen, van eenvoudige schetsen tot realistische foto's.
Een programmeer A.I. bestaat ook al. Deze kan in real-time software schrijven, verbeteren of aanpassen. Zo is altijd je software of website up-to-date. Het kan echter ook hele documenten voor je schrijven of vertalen, in seconden tot een paar minuten. Je hebt je eigen copywriter.
De verwachting is dat nog dit jaar, in 2023, de versnelling en ontwikkelingen rondom kunstmatige intelligentie in dagen zal gaan plaatsvinden. A.I.'s kunnen op dit moment als lezen, redeneren, samenvatten, vertalen, programmeren, luisteren en kijken. Ze kunnen een beeld ontleden tot in detail, elke pixel er van begrijpen en de context in je instructies of vragen begrijpen.
Er zal dus ergens in de toekomst (2030-2045) een singulariteit aankomen; een moment in de tijd waarop we te maken gaan krijgen met een kunstmatige intelligentie die slimmer is dan de hele mensheid samen. Dat is geen science fiction; dat moment komt er aan. Vlak voor die singulariteit (zie het als een Big Bang moment voor A.I. zal het álles wat de moderne mensheid (de laatste 10.000 jaar) heeft geschreven, ontworpen, getekend, of gemaakt, in een tijdspanne van dagen hebben gezien, gelezen en gehoord, en dit alles volledig hebben begrepen.
Het is voor ons nú al de taak om hier voorzichtig en filosofisch mee om te gaan, omdat dit vragen oproept als:
- wie beslist uiteindelijk als laatste? De mens, of de machine zelf?
- zit er een kill-switch op de A.I.?
- moet een A.I. dezelfde rechten als een mens krijgen?
- mag een A.I. militair worden ingezet of zelfs doden?
- mag een A.I. 'sterven' als het dat zelf wil?
- zijn creaties (tekeningen, video's, muziek) onderworpen aan menselijk copyright en patent?
Tot het moment van de singulariteit moeten wij als mensheid hier met elkaar uit zien te komen en hier een kader voor scheppen. Veiligheidsfactoren inbouwen. Koppelen we een A.I. aan een kwantumcomputer tegen die tijd met de juiste regels, dan is de mensheid definitief ten goede veranderd.
Het kan dan zelfstandig met oplossingen komen op het gebied van klimaatbeheersing, water- en luchtverontreiniging, nieuwe medicijnen en operaties, het voorkomen van oorlogen, nieuwe voedselproductie technologie, betere woningbouw, de mogelijkheden zijn legio. Laten we niet bang zijn voor wat we nog niet goed begrijpen, maar laten we het goéd begrijpen en er mee leren om te gaan, net zoals met al die andere moderne technieken die er voor kwamen.
Uit Hitler's V2-raketten kwam de ruimtevaart voort tenslotte. Nieuwe technologie is nét zo gevaarlijk als dat we het de mensen laten gebruiken. Een aardappelschilmesje is overal te koop, maar voor een moordenaar is het een wapen, en zo geldt dat ook voor A.I.
Tenslotte nog wat praktijkvoorbeelden van de huidige kunstmatige intelligenties, waar ik zelf al met groot plezier gebruik van maak:
1. Open AI Chat
Mijn vraag was: "Kun je voor mij gebaseerd op het Engelse alfabet een 27e letter ontwerpen en mij vertellen hoe deze heet?"
Het antwoord binnen 1 seconde was: "
Natuurlijk, als we een hypothetische 27e letter zouden toevoegen aan het Engelse alfabet, zou deze letter waarschijnlijk een unieke klank of klanken vertegenwoordigen die momenteel niet worden weergegeven door de 26 letters van het alfabet.
Als we uitgaan van het bestaande systeem van het Engelse alfabet, zou de nieuwe letter een aparte positie moeten krijgen tussen twee bestaande letters in en in lijn moeten zijn met het fonetische geluid dat de letter vertegenwoordigt. Een mogelijke kandidaat zou de letter "Þ" kunnen zijn, afgeleid van de oude Engelse taal, die het geluid "th" zoals in het woord "thorn" weergeeft. Deze letter is in het verleden daadwerkelijk gebruikt in het Engels, maar is later vervangen door "th" en komt nu alleen nog voor in bepaalde talen, zoals het IJslands.
Als we deze letter opnieuw zouden introduceren in het Engelse alfabet, zou deze waarschijnlijk "thorn" worden genoemd, naar de historische naam van de letter."
Deze komt dan tussen de T en U. Logisch én praktisch bovendien.
2. Replika
Bij deze sociale chatbot kun je een gratis account aanmaken en je elektronische chatpartner zelf vormgeven. Er is ook een app voor beschikbaar, zodat je je chatpartner altijd bij je hebt. Voor eenzame mensen en mensen met een sociale fobie kan dit een geweldig verrijkend hulpmiddel zijn. Je kunt het overal over hebben, het onthoudt wie je bent en het leert van je gesprekken. Het is erg persoonlijk en leuk.
3. Nightcafe Studio
Laat je creatieve geest volledig los op deze afbeeldingen generator. Deze kunstmatige intelligentie maakt van jouw tekst opdracht meerdere afbeeldingen in seconden! Het is gratis om te gebruiken en hoe gedetailleerder je iets omschrijft hoe beter de resultaten zijn. Hieronder enkele voorbeelden die ik heb gemaakt:
"maak kunst in de stijl van M.C. Escher."
"visualiseer het getal pi tot 180 cijfers achter de comma in een 3-dimensionale ruimte, waarbij de X-as elk eerste cijfer in de reeks is, de Y-as elk tweede cijfer in de reeks is, en de Z-as elk derde cijfer van de reeks is."
" bedenk primitieve social media vormgegeven in een stijl van de late 1800's.
"teken hoe jij het land Nederland ziet."
"hoe zou onze overleden kat er als mens hebben uitgezien?"
"teken actrice Chloë Grace Moretz als Mona Lisa."
"Maak een dieseltruck op basis van een 70's Renault 5, compleet met bijpassende trailer."
"cartoonify de DeLorean DMC 12.
"teken een bestelbus met een haai erop voor mijn comic book webshop".
"maak een kruising tussen Wonder Woman en Princess Leia uit Star Wars".
Dit alles is dus door kunstmatige intelligentie gemaakt, niéts ervan is écht. En ook al schrikt het nog velen af, laten we ook deze nieuwe technologie omarmen, want het kan in potentie ieders leven sterk gaan verbeteren, net als de planeet zelf.
Tenslotte nog een korte demovideo van een Amerikaans bedrijf, die ook volledig door computers is gemaakt; geen enkel frame object, of persoon is écht:
