Keti Koti: verbroken ketenen. Een term uit het Sranantongo, die de ontelbare slachtoffers van slavernij, discriminatie en onderdrukking herdenkt. Want wanneer zouden die ketenen eindelijk definitief verbroken worden? Ik kan me al dat leed amper voorstellen, laat staan hoe mensen dat leed moesten dragen. Het enige wat ik me enigszins kan voorstellen is de Nationale Dodenherdenking bij ons, gecombineerd met de vele Joods slachtoffers die in de Tweede Wereldoorlog zijn gevallen...
Zelf ben ik geboren en getogen Rotterdammer. In een wereldstad met honderdduizenden inwoners en een snelle groei in Haven en omliggende gemeenten groeide ik sinds begin jaren '70 in een multiculturele samenleving op. Ik zag - en zie - geen kleurverschil of ras; ik zag en zie mensen met allemaal hun eigen verhaal en hun eigen plek. Samen opgroeien, spelen, leren, werken en wonen was gemeengoed. Natuurlijk waren er culturele verschillen, maar waar ik destijds woonde en opgroeide (in verschillende 'volksbuurten') daar werd alles gezamenlijk gedaan.
Via buurthuizen, winkeliersverenigingen, de gemeenten, culturele clubs en zelfs moskeëen, de smeltkroes van 47 nationaliteiten in één wijk met 900 woningen was gewoon enórm gezellig en levendig te noemen. De criminaliteit? Natuurlijk was die er. Maar wie even nadenkt, kan daar wellicht enigszins begrip voor opbrengen. In die jaren '80 en '90 kwam daar wel een kentering in. 'Omgekeerde Discriminatie' zorgde voor werk en opleidingen bij de meeste achtergestelde groepen. De criminaliteit verschoof al snel van voornamelijk allochtonen naar voornamelijk blanke jongens van 13 t/m 17 jaar in onze gemeente. Dat zegt wat...
Zelf heb ik nooit problemen allochtone ondervonden op één incident na. En jaren later kan het me ook helemaal niets meer schelen; ik ben daar overheen gegroeid zoals dat heet. Ik gun iedereen evenveel geluk, wie je ook bent of waar je ook vandaan komt. Ik geloof ook in eerlijkheid en een open dialoog. Door elkaar te ontmoeten en te praten los je al snel heel veel misverstanden op, leert de praktijk.
Hoe mooi was dan ook dat moment op zaterdag 1 juli 2023. Koning Willem-Alexander spreekt tijdens het ketikoti warm en oprecht excuses uit aan de nabestaanden van die honderden jaren slavernij, discriminatie en onderdrukking. In twee talen verzekert hij alle aanwezigen dat de "kettingen nu écht en voorgoed verbroken zijn". Een historisch moment waar we allemaal enorm trots op kunnen zijn.
Het verdient ook wat extra duidelijkheid. November vorig jaar sprak premier Rutte ook al excuses uit, net als de Koning nu. Maar hoé zitten die excuses precies in elkaar? Om te beginnen maak ik even een vergelijk: wij Nederlanders kunnen de huidige generatie Duitsers de Tweede Wereldoorlog niet kwalijk nemen; ze waren immers niet geboren. Zo kunnen nabestaanden óns in 2023 niets kwalijk nemen over wat onze voorouders deden honderden jaren geleden. Binnen de gemaakte excuses klopt dat ook correct: de gemaakte excuses zijn namens de Staat Der Nederlanden in het verleden; het juiste tijdperk.
Natuurlijk begrijpen we dat andere tijden andere gebruiken kennen. Neem als voorbeeld het Sinterklaasfeest. Nederland is tegenwoordig multicultureel en feest moet je sámen kunnen vieren. Als er dan mensen zijn die aanstoot nemen aan het klassieke figuur van Zwarte Piet, om historische redenen, zouden we dan het feest niet een heel klein beetje kunnen aanpassen zodat we het alsnog állemaal samen kunnen vieren? Waarom niet?
De gemaakte excuses gaan dus over het gedrag van de Nederlandse Staat in het verleden, en de gezaghebbenden die het destijds uitvoerden. Er worden geen individuen bij naam genoemd en dat is ook niet nodig. Er worden ook niét de generaties Nederlanders ná dat tijdperk mee bedoeld, dus ook niet vandaag de dag. Nee, er is in het verleden op grote schaal geroofd, geplunderd, verkracht, vermoord, gekidnapt, verhuisd, verkocht, gediscrimineerd en onderdrukt. Mensen werden hardhandig tot slaaf gemaakt. Dat is mensonterend.
Willen we als één planeet gaan leren samenwerken, samenleven en samen verder groeien, dan zullen we deze feiten onder ogen moeten zien; ook al hebben we er zelf geen deel aan gehad. Acceptatie is één, excuses is twee en herstel is drie. Kijken we naar de 21e eeuw, dan zien we nog steeds verschrikkelijke dingen van vergelijkbare aard. Van slavenarbeid in het Midden-Oosten, tot systematische onderdrukking van meisjes en vrouwen in Pakistan tot een kaste-systeem in India en genocide van alle Oekraïners als het aan president Poetin van Rusland ligt. Ook in Amerika zien we diverse extreem-rechtse milities die nog steeds een blanke staat prediken.
Maar goed, na de excuses van premier Rutte en nu Koning Willem-Alexander (waarop met luid gejuich werd gereageerd), komt nu de periode van herstel(betalingen). Nederland zal zijn beloftes waarmaken en nakomen op dit gebied. Het maakt bij lange na niet alles goed, maar we kunnen straks wel sámen een stap vooruit zetten in de toekomst. Van elkaar leren, begrip tonen, respect, openheid en eerlijkheid. Want ook in Nederland blijkt dat keihard nodig anno 2023.
De manier waarop we onze asielzoekers opvangen, ze registreren, ze huisvesten, ze laten integreren, ze voeding en onderdak en ook werk bieden, het schiet op alle fronten zéér ernstig tekort en dit haalt de internationale pers. Tel daarbij op de enorme verharding door (extreem-)verrechtsing van de samenleving, en dan is Nederland niet zo'n goed presterend land op dit gebied van saamhorigheid, samenleving, sociale normen en waarden, en andere zaken. Dat er hier en daar dan een piek ontstaat in criminaliteit door bepaalde minderheden in ons land is dan niet verwonderlijk. Ik praat geen enkele vorm van criminaliteit goed, maar het verbaast me niets.
Wat zou jij doen als je honger hebt, geen geld, geen huis, geen spullen en een ander uiterlijk dan de overige inwoners van een rijk land? Om dan maar niet te praten over onderdrukking, discriminatie of zelfs moderne slavernij en geweld. Nogmaals, ik kan me al deze ellende amper voorstellen. Maar ik heb wel het normbesef dat dit vreselijk is en dat dit soort gedrag en agressief handelen tegenover minderheden moét stoppen.
Als in Vlissingen al binnen één dag na de onthulling bij een slavernij monument dit wordt beklad met leuzen en stickers, dan is dit niet het land waar ik trots op ben. Dan schaam ik mij voor mijn eigen Nederlandse volk. Dan hebben we blijkbaar nog steeds niets geleerd en zal de geschiedenis zich herhalen...
