Het is mei 2023 en ik vind het urgent tijd om weer te praten over het (wereldwijde) klimaat. Woorden moeten omgezet worden in acties. We hebben in 2019 massaal tegels gewipt uit de tuinen, in 2020 strooiden we massaal bloemenzaden om de bijen weer in aantallen te laten terugkeren, maar verder? Wat doet de politiek regionaal, landelijk of zelfs wereldwijd? Waar zijn we met zijn allen mee bezig?
Vandaag komt het bericht naar buiten in de media, dat die kritieke anderhalve graad celsius temperatuurverhoging die gepland stond als drempel voor eind deze eeuw, wel eens in 2030 gehaald gaat worden, waarna de wereldwijde stijging van de temperatuur alleen maar versneld zal blijven stijgen daarna. Waar gaat het (alwéér ) mis?? Het antwoord: de westerse individualisering, het opgerukte populisme en de politiek die afwacht wegens eigen economische belangen. We weten namelijk preciés waar het mis gaat.
In 2021 gaat Europa gebukt onder catastrofale wolkbreuken, met rampzalige overstromingen in ondermeer Duitsland, Italië en Frankrijk. Ook in Nederland kennen we in Maastricht de nieuwe watersnoodramp, veroorzaakt door klimaatveranderingen. En in 2022 verschroeit datzelfde Europa onder zengende temperaturen zoals we die nooit eerder hebben meegemaakt. Buiten zijn is onmogelijk op meerdere dagen en de rivier de Waal komt zelfs helemaal droog te staan.
Nu, in 2023, zien we alwéér de eerste extreme weerverschijnselen. In Spanje was in april al de eerste hittegolf boven de 40 graden, later gevolgd door zware sneeuwval. In mei is de grond kurkdroog en het waterpeil extreem laag. Vee heeft geen drinkwater meer en moet worden bijgevoerd omdat er geen grasland meer is. Eikenbomen en fruitbomen dragen amper vrucht en de bloesem verdort al direct. Een heel jaar inkomen gaat nu al verloren voor veel boeren en telers en de zomer moet nog beginnen.
De waterschappen in Nederland waarschuwen al voor waterschaarste deze zomer en sommige provincies zien het leed met open ogen aan. En terwijl in Den Haag de politieke partijen met de boeren om de tafel zitten voor een breed gedragen stikstofbeleid, is er maar één oplossing: we moeten stoppen met het huidige beleid en wel per direct. Het roer moet ineens en vol om. We gaan het namelijk niet redden zo...
Zowel Brussel als Den Haag en de vele experts op dit terrein zijn het er allemaal over eens dat we onze huidige maatschappij drastisch moeten hervormen tot een duurzame nieuwe economie. En dat kan; vandaag nog. Deze overheid zal als een behendige chirurg moeten snijden in onze economie en de patiënt op een gezonde manier laten herstellen. Geen hakken met een botte bijl, maar doordachtzaam en zorgvuldig te werk gaan, voor nu en voor latere generaties.
Het is algemeen bekend dat boeren strijden voor het voortbestaan van hun bedrijf, maar Nederland is groter en méér dan dat alleen. Het moet gewoon anders, en dat zal niet altijd een populaire keuze maar wel een duurzame keuze zijn. Koop veehouderijen verplicht uit. Maak van die weilanden bos en laat hier en daar nog een kudde gecontroleerd grazen. Maak landerijen ook hellend met wat bomen en een beekje, zodat het land beter water gaat vasthouden en de natuur sneller herstelt.
Maak van deze boeren nieuwe duurzame ondernemers en laat ze gewassen verbouwen, die stikstof opnemen. Ook het hout van de tot weilanden verbouwde bossen kunnen zij dan verkopen. Tenslotte kunnen zij direct streekproducten aan omwonenden verkopen. Met een elektrische bestelwagen kan het ook worden thuisbezorgd in de regio. Van al het bioafval kan een biovergasser worden voorzien van schone energie, die zelf gebruikt kan worden of kan worden verkocht.
Gemeenten moeten haast maken met een versnelde vergroening van hun gemeente: houten woningbouw in erfvorm, met een single in het midden en wat bomen buitenlangs kunnen zorgen voor schonere bouw, snellere bouw (pre-fab) en lokale wateropslag. De bomen zorgen voor meer schaduw. Daken kunnen groen worden als er geen zonnepanelen zijn of worden gelegd. Centrums kunnen volledig autovrij worden, elektrische voertuigen hebben wél toegang. De industrie moet zo snel mogelijk overstappen op biologisch plastic voor verpakkingen, wat afbreekt in de natuur. Ook kartonnen verpakkingen zijn beter. Betere wateropslag moet een prio worden. Niet alleen de overheid, maar ook de natuur moet voldoende watergaranties krijgen.
Er moet een volledig verbod komen op aftap en gebruik van grondwaterpunten voor de industrie en eveneens het flesje bronwater uit de supermarkt. Grondwater dient een breder doel en moet in de grond blijven. Regentonnen moeten gemeengoed worden bij elke woning. We voeren in de westerse wereld veel en veel te veel water af via de riolering; dit water keert niet terug in de grond, waar het zo hard nodig is.
Als we dit analyseren, dan kan het drinkwaterverbruik met zo 35% tot 65% omlaag pér huishouden, door water anders in te gaan zetten. Als we het afvoerwater van de wasmachine afvangen, dan kan dit direct in de stortbak van het toilet worden hergebruikt als spoelwater. Dit levert al een waterbesparing op van 35% van al het drinkwater. Vangen we het afvoerwater af in een container, waar de vuildeeltjes en het wasmiddel kunnen bezinken, dan is met een simpele regenton dit bezonken water geheel veilig in de tuin te hergebruiken.
Hetzelfde principe kan al met een eenvoudig waterteiltje en een stuk zeep. Was je handen met zeep in het teiltje water en laat alles bezinken. Het water bovenin het teiltje is dan weer schoon voor een volgende keer handenwassen. Doen we de afwas met de hand? Gebruik dan ook een teiltje met water hiervoor en na gebruik kun je het laten bezinken in diezelfde regenton van daarnet. Water bovenin is schoon en het bezinksel zakt naar beneden. Zó simpel is het. We moéten meer water afvoeren naar de grond in plaats van naar het riool. Dat geldt ook voor de dakgoten; al dit regenwater zou verplicht moeten worden afgevangen in regentonnen bij elk huis.
Volgend jaar is het 2024, dan is het weer een El Niño jaar. De hete oceaanlucht zorgt dan voor extreme tornado's richting Amerika, terwijl de oververhitte Sahara-lucht sterker naar ons toe stroomt in Nederland. 2024 wordt een ongekend heet jaar, dat is nu al bekend. Wereldwijd zullen het aantal bosbranden niet meer te tellen zijn, mensen in India, Pakistan en het Midden-Oosten zullen in 60 graden of hoger terecht gaan komen en ook hier in Nederland zal de 45 graden worden aangetikt op één of meerdere dagen.
Het is goed dat partijen praten met elkaar. Maar dat tijdperk had al achter ons moeten liggen. We hadden al lang massaal de handen uit de mouwen moeten steken. Natuurlijk zijn we goed op weg: zonnepanelen, wind energie, elektrisch rijden. Maar het moet nu écht radicaal anders. Stop de industrie, met uitzondering van noodzakelijke producten (voedsel, medische producten, energieproducten, vervoersmiddelen). Geef mensen een basisinkomen in plaats van een uitkering zodat iedereen kan wonen, thuiswerken, verzekerd is en er geen woon-/werk verkeer meer nodig is. Robotiseer en automatiseer sneller. Vergroen sneller, handel sneller.
Anderhalve graad lijkt weinig maar werkt als volgt: dat is de maximale temperatuurstijging voor één liter zeewater. Aangezien we het hebben over globaal zo'n 1,35 miljard kubieke kilometer liter (keer anderhalf is dat totaal dus zo'n 2.205.000.000.000 graden celcius totaal wat de aarde maximaal kan opnemen), is dat proces dus eindig. Anderhalve graad in de oceaan is afsterving van koraal, afsterving van zeeleven, verzuring van het water, geen opnameruimte meer voor verdere temperatuurstijging, versneld smelten van de poolkappen met ijs, stijging van minimaal een halve meter zeewater, extremere weersverschijnselen, verharding van het landoppervlak waardoor dit geen water meer opneemt en er meer overstromingen zijn, meer uitdroging, en een gemiddelde landtemperatuurstijging van zo'n 15 graden gemiddeld. Mislukte oogsten, massaal overlijden van dieren door droogte, hele volksverhuizingen van mensen als er niet meer geleefd kan worden, met meer oorlogen tot gevolg.
Het is een rampscenario waar niemand op zit te wachten. Nederland is slechts één van de kleinste landen ter wereld. Onze veestapel is de grootste van Europa (dus ook de grootste CO2 en methaan uitstoot). Laten we eerst dit probleem eens snel en eerlijk aanpakken door met uitkoop te beginnen. Niemand vindt het leuk, maar het is wel nodig. En snel ook. Want de zomer van 2023 moet nog komen, om over die van 2024 nog maar te zwijgen...
