Een beschaving is net zo sterk als de zwakste schakel... ofwel: hoe we met elkaar omgaan bepaalt het succes van een samenleving. Zeker in tijden van nood geldt deze Gouden Regel als geen ander. En we leven in een tijd als geen ander. Oorlog, hongersnood, ziekte, het zijn haast Bijbelse Plagen. En waar de overheid ook een steentje bijdraagt (te denken valt aan de eenmalige uitkering op de sterk gestegen energiekosten), zullen we als samenleving elkaar ook moeten steunen.
Niemand van ons heeft gevraagd om een dreigende Derde Wereldoorlog. Niemand van ons heeft gevraagd om de Covid pandemie. Niemand heeft gevraagd om mislukte graanoogsten in Oekraïne en India. En ook hier, in Nederland, zal dat zijn sporen gaan trekken. In een paar maanden tijd is de gemiddelde welvaart en het vrij besteedbaar inkomen door de schaarste, krimpflatie en straks hyperinflatie gedaald van een 21e eeuws niveau naar dat van de Tweede Wereldoorlog.
We kúnnen eenvoudigweg met een wereldbevolking van 8 miljard mensen niet één of zelfs een paar jaar zonder brandstof voor woon-/werkverkeer of verwarming thuis, schaarse of zelfs niet meer geproduceerde levensmiddelen als vlees, zonnebloemolie of bakmeel. Alle prijzen gaan straks flink omhoog, er ontstaat schaarste of leegte, en er kan niet meer vervoerd of geproduceerd worden door de hoge olie- en gasprijzen. Laten we allemaal hopen dat deze problemen binnen afzienbare tijd kunnen worden verholpen.
Gelukkig kunnen we in Nederland behoorlijk zelfvoorzienend zijn, op verschillende gebieden. Qua vervoer pakken we vaker de fiets. Qua energie hebben we zonnepanelen en windmolens. Qua Covid-19 hebben we een heel pakket maatregelen klaarstaan. Qua voedselvoorziening kunnen we nú al voor het komend jaar een hoop regelen: door als samenleving in Nederland er de schouders onder te zetten, kunnen we een komende hongersnood de baas. Nóóit meer een hongersnood zoals die in de Tweede Wereldoorlog. Laat dat het uitgangspunt zijn.
Heb je een tuin? Plant groenten en gewassen in plaats van bloemen en planten. Zodra je kunt oogsten, kun je deze inmaken of wecken. Koop bij je volgende bezoek aan de supermarkt van een paar items eentje extra, en doe dit de komende maanden. Zo bouw je een kleine voorraad op. Heeft de supermarkt een aanbieding? Duik er bovenop en neem zoveel mogelijk mee; je kunt het altijd inmaken of wecken. Ook al heb je het nú niet nodig, je kunt er op een later tijdstip gebruik van maken als het niet langer verkrijgbaar is, of het als ruilmiddel tegen iets anders gebruiken.
In tijden van nood zal de ruilhandel floreren. Goederen tegen goederen, of goederen tegen diensten. Zorg dat je van alles voldoende in huis hebt om het ten minste 3 maanden uit te houden in geval van nood. En heb je over? Deel het dan met minder fortuinlijke mensen. Onthou goed dat we als samenleving ook sámen in de ellende zitten, waar niemand om heeft gevraagd. Geld wordt snel minder waard door hyperinflatie ten tijde van crisis. Goederen en diensten via ruilhandel zijn juist meer waardevol. Kun je klussen? Zorg dat je goed gereedschap hebt en voldoende materialen.
Een voor Nederland relatief nieuw fenomeen is de 'pantry' of 'voedselkast'. Naast kerkelijke en liefdadigheidsorganisaties hebben ook steeds meer particulieren een kastje staan in de voortuin, met daarin diverse noodzakelijke goederen. Het geldend motto van dergelijke kasten is vaak: "pak wat je nodig hebt, geef wat je kunt missen". Dit kun je gewoon zonder schuldgevoel pakken, als je iets écht nodig hebt in tijden van nood. Andersom kun je ook geheel anoniem spullen toevoegen in de kast: naast levensmiddelen ook spullen voor hygiënisch gebruik zoals tampons of maandverband en dierenvoer voor huisdieren.
Zorg dat je samen met je directe omgeving een dergelijke kast opzet en beheert. Hou ook gezamenlijk toezicht op de kast, zodat deze niet wordt vernield of geplunderd. Motiveer om ook andere items (boeken, gereedschap) in de kast toe te voegen, en laat een pen met papier achter in of aan de kast, waarop mensen anoniem ook boodschappen kunnen opschrijven die ze nodig hebben. Zo wordt de kast ook steeds efficiënter en wordt deze nóg dankbaarder gebruikt.
Delen en geven versterkt niet alleen het eigen goede gevoel dát je iets kunt missen en geven aan anderen die het nodig hebben, maar het geeft de ontvanger ook een gevoel van eigenwaarde en dankbaarheid, dat er in de omgeving ook mensen zijn die aan hen denken die het nodig hebben. Voedselbanken hebben het op dit moment ook al erg zwaar, niet alleen door de groeinde groep hulpbehoevenden, maar vooral ook omdat fabrieken, supermarkten en weldoeners steeds minder te missen hebben.
Er is simpelweg nú al niet meer genoeg aanvoer van goederen aan de voedselbanken; des te meer een reden om nú met een pantry te beginnen in je wijk. Zet hem neer, plak er een brief op dat mensen mogen pakken wat ze nodig hebben en mogen toevoegen wat ze kunnen missen. Maak er een foto van en deel deze op social media; laat zien waar de kast staat voor de omgeving.
Maak er een sociaal project vanen je zult zien dat het project zal groeien en bijdraagt aan het succes ervan. Let gezamenlijk op de kast en onderhou deze dagelijks door te inventariseren. Een wijk die geeft om elkaar is een wijk die het in moeilijke tijden zal redden en sterker gezamenlijk door een crisis heen komt. Begrip en respect zullen groeien in de omgeving. Pessimisten en klagers hebben het nakijken.
Nú is de tijd voor een voedselkast. Kijk rond op internet hoe je het beste model kunt maken, wat bestand is tegen weersinvloeden en temperatuurschommelingen. Zorg goed voor elkaar in tijden van nood; dát is de boodschap die naklinkt uit de Tweede Wereldoorlog. Laten we die boodschap ter harte nemen door nú te handelen.
