De planeet verandert sneller dan verwacht. In 2022 spelen droogte, opwarming en oorlog een tragische rol in voedselveiligheid. Allerlei factoren die voedsel zo vanzelfsprekend maakten dreigen nu roet in het eten te gooien voor 2023 en daarna. Toch zijn er ook hoopvolle ontwikkelingen om die voedselveiligheid te waarborgen in de toekomst. Laten we eens kijken naar een aantal dingen.
Aquaponding en hydroponding
Allereerst zullen we met minder water méér voedsel moeten gaan verbouwen. Klinkt tegenstrijdig, maar het is mogelijk. Door af te stappen van traditionele land- en tuinbouw en om te schakelen naar aquaponding en hydroponding wordt het mogelijk om met slechts 5% van het nú gebruikte water voor voedselteelt tot 10 keer méér voedsel te verbouwen. Door water en voedingsstoffen te laten circuleren in een gesloten systeem (met of zonder gebruikmaking van vissen voor voedsel) kunnen we watergebruik tot 95% reduceren voor voedselteelt en meststoffen en insecticiden met 100% helemaal overbodig maken.
Deze systemen kunnen zowel binnenshuis (in loodsen/stallen en kassen) als buitenshuis (land met sloot) worden opgezet. Maken we binnenshuis ook nog gebruik van een gedeelte met een composthoop en laten, dan kan er 's winters ook worden doorgegaan omdat door de uitgestoten CO2 van de compost de temperatuur binnen ver boven de nul graden blijft.
Robotisering
Door de sterke stijging van de buitentemperatuur wordt het voor een aantal landen in de wereld onmogelijk om arbeiders naar de velden te sturen voor zaaien, telen en oogsten van gewassen voor voedsel. Hiervoor kan de opkomende robotisering een belangrijke rol gaan spelen, mede omdat de wereldbevolking toeneemt door vergrijzing. Door tractoren en andere landbouwmachines te robotiseren en te voorzien van GPS, kan een landbouwer vanuit zijn woonruimte de machines aansturen om al het werk over te nemen.
Ook ongediertebestrijding en onkruidbestrijding kan helemaal worden gerobotiseerd. In kassen kan dit eveneens op industriële schaal gaan worden toegepast, waar zaaigoed, onkruidbestrijding en zelfs plukken en oogsten door robots kan worden overgenomen. Deze machines kunnen 24 uur per dag het hele jaar doorwerken, wat de opbrengsten nog verder zal vergroten.
Cityfarms en skyfarms
Om de logistieke lijnen in de toekomst zo kort mogelijk te houden, zal in veel steden een nieuw fenomeen worden geboren: de cityfarm of skyfarm is een moderne stadsboederij in een hoog verticaal gebouw met veel glas waar geautomatiseerd voedsel verbouwd zal gaan worden. Stedelingen hebben zo dagelijks het hele jaar door verse gewassen in overvloed zonder dat er veel transport voor nodig zal zijn. Voedsel zal in overvloed worden geproduceerd tegen zulke lage prijzen dat we dit ons nu niet kunnen voorstellen.
Ander klimaatbestendig voedsel
Omdat het klimaat zo sterk verandert, zullen veel traditionele gewassen het onderspit delven. Ze kunnen niet tegen de hogere temperaturen, ze worden ontvankelijker voor allerlei ziekten en schimmels of ze krijgen geen water genoeg meer voor een gezonde opbrengst. We zien het al met de aardappel, de banaan en zelfs de koffieboon, die in hun huidige vorm worden bedreigd in hun voortbestaan.
Toch is er voedsel genoeg op te brengen, als we kijken naar andere gewassen. We zullen ons dieet in de toekomst hier licht op moeten aanpassen, maar het is geen probleem qua vertering of voedzaamheid, integendeel. Enkele voorbeelden?
Cuca meloen of muis meloen
De cuca meloen of muis meloen is een mini meloen zo groot als een druif en afkomstig uit Mexico. Ze kunnen tegen de volle zon en hebben weinig water nodig en geven een rijke oogst. Ze smaken als een soort lime komkommertjes en zijn prima in diverse gerechten te verwerken.
Mashua
De uit Peru afkomstige mashua is een knolgewas, te vergelijken met een aardappel die dan een lichte mosterdsmaak heeft. De mashua groeit snel en gemakkelijk op elke ondergrond en heeft weinig verzorging of water nodig en is resistent tegen hitte, schimmels en diverse ziekten.
Pandanus
In Oceanië is de pandanus een veelgeziene vrucht. Deze palmachtige laat zijn bladeren tot manden verweven en de vrucht is te vergelijken met een smakelijke ananas. Ook deze vrucht kan goed gedijen in tropische temperaturen met relatief weinig onderhoud of water.
Enset
Enset wordt ook wel valse banaan genoemd, omdat de plant er veel van wegheeft. In dit geval geeft de enset geen eetbare vrucht, maar wordt het merg uit de stam gebruikt om er het zetmeel aan te onttrekken en dit als basis voor voedselgerechten te gebruiken, zoals dit in Ethiopië wordt gedaan. Het smaakt op zich naar lichte bleekselderij, maar door de vezels als kocho te gebruiken, kun je er net als een aardappel alle kanten mee op in je bereiding.
Van het witte mergsap kun je bulla maken, door met wat melk er pap van te koken. Ook de bladeren kunnen worden hergebruikt en de plant groeit snel, heeft weinig onderhoud of water nodig en kan tegen tropische temperaturen.
Lablab
De lablab is een Afrikaanse hyacintboon en een klimgewas. Hij groeit gemakkelijk en is praktisch onderhoudsvrij. De bonen kunnen worden gebruikt als veevoer, maar zijn na koken ook geschikt voor menselijke consumptie en kunnen bijvoorbeeld in curry's of salades worden gebruikt. Gedroogd en gemalen kan hij zelfs genezend werken tegen diverse kwalen.
Dat we ook in Nederland dringend moeten omschakelen naar een andere manier van gewassenteelt en daarbij ook moeten wennen aan enkele nieuwe voedselbronnen is wellicht voor de meesten nog even wennen, maar het zal uiteindelijk het probleem van honger de wereld uithelpen zodra we massaal de nieuwe manier van telen en verbouwen omarmen.
