'Groot' denken is een bekende zegswijze. En die gaat op dit moment helemaal op, nu de klimaattop in Glasgow ten einde komt. Woordvoerders, captains of industry, milieuclubs en regeringsleiders praten nog steeds. De oude gedachtengang is gebleven, veel praten, wazige termen hanteren, delen schrappen en bijschaven in een conceptverslag en dan de officiële publicatie.
Maar ditmaal is het anders (lees: moét het anders) want de toekomst van de mensheid staat op het spel. De zaken zijn inmiddels té urgent geworden om ze op punten en comma's te wijzigen; het is tijd voor actie. Hoé dan wel? De verantwoordelijken voor beleid zijn er immers mee bezig... Ik zeg het met alle respect: die verantwoordelijken zijn niet de allerslimsten op deze planeet. Het gaat bij hen om politieke winst, economische winst en ja zelfs populaire winst.
Hier een handleiding om in plaats van 'groot' te denken, over te stappen naar 'planetair' denken en orde op zaken te stellen voor de hele planeet. Natuurlijk gaat het in de praktijk niet zo eenvoudig of snel, maar het kán wel:
Het probleem
Het probleem is duidelijk: doen we niets met zijn allen, dan slaat het klimaat op hol met verdere opwarming van de aarde en extremere vormen van weer. Een voorbeeld: India telt de grootste bevolkingsgroep ter wereld, met bijna 1,5 miljard (1.500.000.000) mensen. Daarvan woont bijna de helft - zo'n 800 miljoen mensen - aan de rivier de Ganges. Niet alleen zij zijn afhankelijk van het water in die rivier, maar ook de teelt van gewassen zoals rijst en de veeteelt hangen hiermee samen.
Doordat de aarde al opwarmt op dit moment, droogt de bron (oorsprong) van de rivier op. Als dat gebeurt, dreigen 800.000.000 mensen om te komen als gevolg van uitdroging, plus geen gewassen meer en ook geen vee meer. Deze mensen zullen dus massaal gaan migreren naar plaatsen waar je nog wel water hebt en gewassen en vee kunt telen. Het wordt dus opeens elders véél drukker en overbelast als 10% van de wereldbevolking dit gaat doen.
Omgekeerd kan het ook: in Bangladesh komt het water steeds hoger te staan landsinwaarts. De 165 miljoen bewoners lopen allemaal het risico te verdrinken en zullen dus hun toevlucht elders gaan zoeken. Al dit soort massa migraties gaat spanningen geven aan landsgrenzen. We zien het op dit moment gebeuren tussen Polen en Wit-Rusland met slecht 300 vluchtelingen.
Water, voedsel, onderdak, een pandemie en klimaatveranderingen hangen hier aan elkaar samen. Dát moet dus worden opgelost. En dat kan. We moeten de planeet zien als één organisme, als één geheel. We moeten af van hokjesdenken, het 'wij' en 'zij', we moeten af van grenzen en grenspolitiek, we moeten af van oude handelswijzen, waar juist daardoor zitten we er nu zo beroerd bij.
De aanpak
De aanpak is eenvoudig: we moeten stoppen met de aarde verder op te warmen, nu direct. Daarvoor moeten we wereldwijd gaan leren samenwerken met maar één doel: de planeet redden, zodat deze weer herstelt. Daarvoor moeten we een aantal dingen afschaffen, opofferen, en realiseren. Maar wel direct en nú.
Stoppen met fossiele brandstoffen
Door te stoppen met olie en kolen, de grootste veroorzakers van CO2 , kunnen we al direct bijdragen aan een mindering van de opwarming. Want die opwarming, die zet wel door, daar is geen ontkomen meer aan. Maar: hoe minder opwarming, des te minder problemen in de toekomst. Één van de oplossingen is om over te schakelen naar thuiswerken, zodat niemand nog in de file hoeft te staan richting kantoor en weer naar huis. Het personenvervoer kan ge-elektrificeerd worden, terwijl het vrachtvervoer over kan stappen op waterstof.
Ook de loskoppeling van aardgas en overstappen naar waterstof is heel belangrijk. De elektrificatie is al begonnen, met zonnepanelen, windmolens en elektrische vervoersmiddelen zoals fietsen, scooters, auto's en openbaar vervoer. Hoe sneller we dit allemaal doen, hoe beter. Als eerste is dus de geïndustrialiseerde wereld (Amerika en Europa) aan beurt.
Een wereld op elektriciteit
We hebben nu en in de toekomst dus veel meer opwekking van elektriciteit nodig. En dat kan. We kunnen in het Noorden van Afrika (in een dunbevolkt gebied, waar de zonopbrengst 5 x meer is dan in Europa) een stuk woestijn van 1.000 bij 1.000 kilometer transformeren tot een gigantisch zonnepark. Deze oppervlakte ligt er met gemak, want het is voornamelijk woestijngebied. De rijke landen zouden dan de arme landen kunnen betalen voor de opwekking van energie, die voldoende is voor de hele planeet in de toekomst. Die oppervlakte is voldoende voor wereld energie.
Daarnaast kun je verdere energie produceren op zeer grote schaal met de komst van tokamaks, stellerators en kerncentrales van de 4e generatie; die laatste gebruikt radioactief afval als brandstof en maakt die helemaal op zonder dat er nieuw radioactief afval bijkomt.
Opschalen van waterstof productie
Waterstof is een 100% schone brandstof, en we kunnen het in principe zo goed als oneindig produceren. Het maken van waterstof kost echter veel energie en de opschaling moet gigantisch zijn, wil het kosteneffectief worden, maar het is mogelijk. Door water elektrisch te scheiden in waterstof en zuurstof heb je alle oceanen in de wereld tot je beschikking. Het mooie van waterstof is, als je het koppelt aan CO2 , dan maak je schone biobrandstof, die zelf geen CO2 meer uitstoot bij verbranding.
Afvangen van CO2 uit de lucht
We zeiden het al: als je CO2 uit de lucht afzuigt met grote ventilatoren en deze moleculen mengt met waterstof, dan krijg je een schone biobrandstof, waar bijvoorbeeld vliegtuigen mee kunnen vliegen, zonder dat het zelf nog CO2 uitstoot. We zuiveren de lucht, stoten schone lucht uit en maken brandstof die schoon is.
Vegetarisch dieet
Een ander broeikasgas wat tot wel 80 x schadelijker is in de atmosfeer, is methaangas. Dit gas zit vooral in dode biomassa (rottende planten, dode bladeren) maar ook vooral bij de mestproductie van vee. Want mest produceren ze in grote getale. Zo'n 70% van de wereldwijde graanopbrengst gaat naar veevoer. Door te stoppen met vleesproductie en over te stappen op een vleesvervangend dieet, stoppen we in één keer de methaangasproductie van vee, voorkomen we onnodig dierenleed, en hebben we 70% van de graanopbrengst over om de arme wereldbevolking te voeren.
Verdere robotisering
Door de komst van meer productierobots én niet te vergeten kunstmatige intelligentie, kunnen we in versneld tempo nieuwe stijl huizen gaan bouwen in elk klimaat op de planeet. Prefab of 3D geprint, een basiswoning kan in een dag worden gerealiseerd, gemaakt van lokale materialen. Robots gaan 24 uur per dag door, het hele jaar, en hierdoor worden de kosten een fractie van wat het nu kost.
Als we de voedselproductie verder robotiseren, dan kunnen we jaarlijks voor wel 50 miljard mensen voedsel produceren. Altijd vers en voor een fractie van de prijzen nu. Aquaponding, hydroponding en grote loodsen met verticale tuinen kunnen volledig gerobotiseerd worden.
Ook het vervoer kan worden gerobotiseerd. Met een app op je telefoon roep je een robottaxi of busje voor, je geeft je bestemming in en relaxen maar. De robot zorgt dat je snel en veilig aankomt.
Een universeel basisinkomen
Als door verdere robotisering steeds minder mensen nodig zijn voor werk, kan een uitkomst een universeel basis inkomen zijn. Iedereen krijgt dan elke maand van de wieg tot het graf een vast maandelijks bedrag op zijn rekening gestort. Hier kun je mee wonen, je zorgverzekering betalen en voedsel kopen. Wil je werken, dan blijft dat mogelijk, maar dan betaal je 50% van je verdiensten aan inkomstenbelasting.
Op deze manier krijgt elke aardbewoner een betaalbare woning, toegang tot medische zorg en voedsel en schoon drinkwater. Hiermee wordt ook direct dakloosheid opgelost, de voedselbanken afgeschaft, er is geen UWV meer nodig met keuringsartsen, iedereen krijgt zijn waardigheid terug als mens en kan wonen en leven.
Schoon drinkwater
Hoewel de poolkappen in rap tempo smelten, zien wij geen enkel land er schepen naartoe sturen, om dit gesmolten water op te vangen en als drinkwater naar droge gebieden in de wereld te voeren. Het is ook niet nodig, want landen als Israël hebben een technologie genaamd omgekeerde osmose, die van zeewater zoet drinkwater in overvloed weet te maken. Door middel van rubberen membranen wordt het zoute zeewater hier door gepompt, waarbij alle verontreinigingen en het zeezout achterblijven en er schoon drinkwater uitkomt.
Nadeel is dat je na filteren een overzoute hoeveelheid water (brine) overhoudt, die je niet terug in de oceaan kan gieten. Maar de techniek bestaat en werkt. Europa denkt al planetair; zij willen tussen Frankrijk en Engeland en tussen Schotland en Noorwegen een superhoge dijk van 550 kilometer lang bouwen. Binnen deze dijk kan het water dan zoetwater worden, terwijl er buiten het water verder zal verzouten. De hoeveelheid zoetwater zal ruimschoots voldoende zijn voor de hele planeet.
Dit zijn de stappen die de wereld moet zetten na de conferentie in Glasgow. Het is mogelijk, het is te doen. Het kan niet in één dag, maar we kunnen die eerste stappen al zetten met gemak. We moeten af van territoriaal denken en denken in termen als winst of populisme. We moeten denken aan de planeet die we ná dit alles willen hebben om op te leven. Het is aan ons en het gebeurt nú.