Ja, de Oostenrijkse fabrieken maakten ook bussen. Maar daar gaan we het niet in dit tweede deel van 'Wél Puch' over hebben. Het lijkt ons leuk om eens naar de vele andere modellen brommers te kijken die bij Steyr-Daimler-Puch vandaan kwamen. We duiken in het verleden...
(Puch Styriette 59 cc uit 1939)
Het 'rijwiel met hulpmotor' zoals de oer-bromfiets werd genoemd, werd al in de jaren '30 gemaakt bij Puch. Deze voorouder van de bromfiets toont zichtbaar de ontwikkeling van een rijwiel met een hulpaandrijving en een aparte benzinetank. Het meest moderne vergelijkbare zag het daglicht in Nederland met de Spartamet, ruim 50 jaar later. Hadden we al gezegd dat Puch altijd vér vooruitstrevend was met een grote R&D afdeling?
In de jaren '50 kwam de bromfiets terug in een wat bekender model:
(jaren '50 Puch MS50L)
Nog met een laag stuur, maar al wel een verende voorvork en achterbrug, met 2 of 3 handgeschakelde versnellingen. Dit type, en de vele variaties daarop, werden ongekend populair in Noord-Europa en Amerika en later tot zelfs in Afrika, vanwege hun degelijkheid en betrouwbaarheid. Door het achterspatbord zijdelings af te dichten met schermen en een beenkapschild te monteren, ontstond er al een prototype van Puch's eigen scootermodellen, zo zag de Puch MSK50 het daglicht:
(Puch VS 50 K uit 1957)
Door het monteren van een grotere benzinetank en een 2-persoons buddyseat ontstond er een herenmodel bromfiets. De VS50S was geboren, waarbij de S stond voor Sport.
(1957 Puch VS 50 Sport)
In 1962 kwam de Puch X-30 als lichte bromfiets en volgde zo eigenlijk die allereerste Puch Styriette op uit de jaren '30.
In 1965 kwam Puch al met een snorbrommer, vér voordat dit overal ingeburgerd was. 25 km per uur al top, en met 2 handversnellingen. Dit was de Puch MS25.
(Puch MS25 snorbrommer uit 1965)
In datzelfde jaar had men bedacht om twee kleinere wielen te monteren in hetzelfde frame en zo een bromscooter met lage instap te maken, wat een groot succes bleek in met name Oostenrijk en Zwitserland. Dit was de Puch DS50 mini-roller, en nog steeds gebaseerd op en dus een variatie van het oerframe van de MS50.
(1965 Puch DS50 leichtkraftroller)
Midden jaren '60 is de brommer goed doorgebroken wereldwijd als goedkoop en betrouwbaar vervoermiddel en wordt Nederland Bromfietsland nummer 1 met méér dan 1,1 miljoen bromfietsers. In 1968 breidt Puch daarom flink uit met nieuwe frames, motorblokken en dus modellen. Het zijn gouden tijden voor het Oostenrijkse merk.
Naast de VZ50-4, een ouder VZ model, maar met het nieuwe 4-versnellingen en voetgeschakelde motorblok, komt ook de M 50 SE uit met een nieuw frame.
(1968 Puch VZ50-4)
(1968 Puch M 50 SE)
Voor de offroaders wilde Puch zijn sportieve kunnen tonen en zo kwam er de Puch MC 50, waarbij de letters staan voor de afkorting Moto Cross.
(1968 Puch MC50 Sky Cross)
Het scootermodel DS50V werd vervangen door een waardige opvolger die als R50V werd gepresenteerd aan het grote publiek. Een mooi ingebouwd beenscherm, een platte treeplank en een buddyseat boven een door plaatwerk afgeschermde motor, die eenvoudig te bereiken was voor onderhoud door te openen luikjes.
(1968 Puch R 50 V)
Een jaar later is het de beurt aan het allergrootste verkoopsucces van het merk. De eerste generatie Puch Maxi wordt geïntroduceerd, als opvolger van de X-30, nog met een stijf achterframe.
(1969 Puch Maxi N)
In de jaren '70 wordt de MC onder handen genomen en er wordt flink in de moto cross geïnvesteerd en uitgebreid. De Puch Cobra is een verlengde van die Puch MC, met 6 versnellingen, een nieuw blok en een nieuw frame.
(1978 Puch Cobra 6C)
In die jaren wint de Belg Harry Everts de wereldkampioenschappen cross op een Puch 250cc, wat de verkopen internationaal een ontzettende boost geeft.
Er worden ook meer straatversies van de motocross modellen ontwikkelt en zo bouwt Puch onder andere de Puch Pionier en de Puch Ranger 4 TL.
(1979 Puch Pionier, gebaseerd op de Puch MC50)
(Puch Cobra Ranger 4TL uit 1980)
In de jaren '80 ontwikkelt Puch wederom een nieuw model scooter, zowel in automaat als met 4 versnellingen, in samenwerking met Suzuki. Dit wordt de Puch (Suzuki) Lido, en is eveneens een succes in Zuid-Europa en Zuid-Amerika.
(1982 Puch Lido)
Door de internationale concurrentie veroudert dit model razendsnel en dus wordt er in razend tempo een geheel nieuw model met nieuwe motor ontwikkelt. Ook deze ziet in samenwerking met Suzuki het daglicht in 1984 en dit wordt de Puch (Suzuki) Lido Vario.
(1985 Puch Lido Vario)
Die samenwerking met Suzuki werpt vruchten af, en samen kopen Puch en Suzuki de productiefabriek van Avello in Spanje om er gezamenlijk modellen te bouwen en uit te brengen. Dit leidt ondermeer tot een cross snorbrommer, de Puch Ranger 25, voor de allerjongsten. Variaties als de Cobra, MiniCross, MiniCross Super en MiniCross TT stammen hier allemaal vanaf.
(1982 Puch Ranger 25 TT)
Ook de herenbrommer M 50 komt aan vernieuwing toe, met modellen als de M 50 S en M50 SE, met 4 voetversnellingen blijft Puch moderniseren om de concurrentie hoofd te bieden, die dan voornamelijk uit Japan komt.
(1978 Puch M 50 SE)
Puch wil in begin jaren '80 graag laten weten dat het minstens nét zo goed, als niet beter, bromfietsen van kwaliteit en luxe voor een betaalbare prijs kan maken. Met richtingaanwijzers, een cockpit en moderne kleurstellingen wordt de oude M 50 nu de M 50 Jet en M 50 Sport. De oude M 50 moest wedijveren met de Kreidlers en Zündapps en de nieuwe M 50 Jet en M 50 Sport moeten de concurrentie aan met de Yamaha's.
Voor de Honda modellen bedacht men ook iets; letterlijk. De Maxi is inmiddels ingeburgerd als Puch Maxi S (met achtervering) en verkoopt een veelvoud in vergelijking met de overige leverbare bromfiets en scooter modellen uit Graz. Herenbrommers? Check! Damesbrommers? Óók check! Scooters? Puch doet helemaal mee. Maar Puch kijkt wederom vér vooruit en blijft door ontwikkelen.
Een nieuw frame wordt midden jaren '70 al gebruikt voor een nieuw type bromfiets, de Puch Sprinter, die oorspronkelijk onder de naam X-30 in de verkoop komt, verwijzend naar het eerste model bromfiets. We zien onder andere de motor van de Maxi en dit model komt later ook met handversnellingen en als snorfiets op de markt.
(Puch X-30 Sprinter uit 1974)
De sportieve Puch Cobra 6 GT krijgt een koplampspoiler rondom de cockpit en richtingaanwijzers, naast de 6 voetversnellingen, maar blijkt eigenlijk té duur voor serieuze concurrentie tegen de Japanners met hun bromfietsen. Daarom wordt het model wat uitgekleed en komen deze kalere versies als Puch Monza tevoorschijn, met zowel 4 als 6 voetversnellingen.
(1977 Puch Monza 6SL John Player Special)
Dit blijkt zó'n groot succes, dat er niet veel later een speciale John Player Special uitvoering als limited edition op de markt komt want ja: tabaksreclame. Waarom niet?
Begin jaren '80 komt er na een studiemodel voor een modernere herenbrommer (Cobra en Imola), een nieuwer model damesbrommer (Maxi Plus en Supermaxi) en een nieuwe bromscooter (Lido Vario) ook een studie naar een laag instapmodel om te concurreren met de Italianen. Dit resulteert in de Puch Mini Maxi, die met aangepaste onderdelen ideaal is voor de kleinere jeugd en huisvrouwtjes; een groep die té vaak over het hoofd werd gezien (letterlijk).
De koplamp komt van het Porsche ontworpen model Maxi Plus af, de motor is van de Maxi en het frame werd al gebruikt bij enkele Engelse en Amerikaanse modellen zoals de Puch Newport. Een kleinere wielmaat en kortere voorvork zorgden voor de lagere instap.
(1984 Puch Mini Maxi)
Maar een kleine doelgroep betekent ook kleine verkoopaantallen en hoewel het model een aantal jaren wordt geproduceerd en verkocht met succes, is het geen nieuwe million seller. De Puch Maxi Plus is dat ook niet en dus verhuist de koplamp naar een nieuwe Puch Maxi, de Puch Maxi Pearly.
Het studiemodel naar een concurrent tegen de sterke opkomst van de Japanse merken en dan met name Honda, resulteert erin dat ondermeer de nieuwe Puch Cobra en Puch Imola het daglicht zien. Nieuwe vormgeving, modernere uitstraling en veel luxe. En terwijl eerst Kreidler en later ook Zündapp het onderspit delven, weet Puch nog veel van deze nieuwe modellen te verkopen in het buitenland, ook al zijn ze duurder in vergelijking.
(1985 Puch Imola GX)
(1985 Puch Cobra 80)
Maar ondanks de goede degelijke kwaliteit kiest de koper tóch steeds vaker voor de goedkopere Japanners, die met veel prijsacties in grote aantallen gretig aftrek vinden. Hetzelfde gebeurt dan ook al grootschalig in de autobranche; er is Japanificatie gaande. Om dit ook de baas te kunnen wil men een zeer voordelige herenbrommer bouwen en in plaats van een heel nieuw model te ontwikkelen, pakt men bestaande onderdelen.
Dit resulteert in de Puch Magnum. Een Maxi motor, een Newport frame, en wat overjarige onderdelen van de diverse herenbrommers zorgen voor de Puch Magnum 50 Mk II.Het model mag er wezen en verschilt uiterlijk voldoende om als een nieuw model te worden gezien. Knap werk van Puch!
(1980 Puch Magnum MkII)
Maar de jeugd is verknocht aan de modellen uit het verre Japan, die bovendien échte herenmodellen zijn. De Puch Monza 4SL wordt daarom gemoderniseerd en in dezelfde uitstraling en kleuren als de Magnum MkII uitgevoerd. Dat is logisch vanuit het kostenplaatje, maar niet voor de klant die snel rondkijkt en denkt dat deze nieuwe Monza eigenlijk de automaat Magnum is. Verwarring in de winkel dus.
(1982 Puch Monza 4SL)
Omdat de Puch Maxi oppermachtig is en blijft tegenover o.a. de Vespa Ciao en Si en de Honda Camino, wordt een X-50 model ontwikkelt: een dames-instap, maar verder volledige herenbrommer met 4 voetversnellingen en een buddyseat. Het is de Puch Silver Speed 4K.
(1980 Puch Silver Speed 4K)
Naast de X-30 (Sprinter) en de X-50 (Silver Speed) was er ook nog een X-40 City snorbrommer model. Dit tussenmodel had een lage instap met kleine 12 inch wielen, een Maxi automaatmotor en een benzinetank met veiligheidsrubber en een semi buddyseat als antwoord op bijvoorbeeld de Gilera Citta. Maar het bleek té laat, té duur en té weinig verkocht.
(1980 Puch X-40 City snorbrommer)
En hoewel de Puch Maxi in veel variaties werd gebouwd (eind jaren '80 waren er voor Nederland maar liefst 28(!) verschillende uitvoeringen leverbaar), werd ook dit model er niet jonger op. De winsten holden achteruit voor Steyr-Daimler-Puch, maar men bleef de kwaliteit hoog in het vaandel houden, net als de wensen van de klant. Één van de laatste modellen is dan de X-30 Chopper, die de tijden van de jaren '60 moeten doen herleven uit nostalgisch oogpunt, maar die doelgroep rijdt dan al bijna een kwart eeuw auto en keert niet terug naar de brommer of snorbrommer.
(1985 Puch X-30 Chopper)
De Puch Maxi blijkt onverwoestbaar en wordt tweedehands, derdehands en zelfs vierdehands doorverkocht. Deze verlengde levensduur doet ook afbreuk aan de verkoop van nieuwe modellen en zo komt Puch aan het einde van de weg in 1987, als de fabriek in onderdelen wordt opgesplitst en afzonderlijk verkocht. Het was niét de kwaliteit, het was niét de vele modellen, het was niét de prijs, maar de combinatie van Japanse concurrentie en de tweedehands markt die Puch uiteindelijk op de knieën kreeg en waardoor het merk werd verkocht.
In tegenstelling tot Kreidler en Zündapp is het merk dus niét failliet gegaan, maar is men gewoonweg gestopt met het hoofd hoog gehouden. Oostenrijk mag trots zijn op Steyr-Daimler-Puch, net zoals Nederland trots mag zijn op Philips en DAF. Ens ons Puch verhaal hier? Dat is nog láng niet ten einde. We moeten je nog zóveel meer vertellen en laten zien van het Oostenrijkse merk, wat een sterke binding had met Nederland. Maar daarover lees je later meer. Nog heel veel meer.
