Gisteren kwam de 6e uitgave uit van het gezaghebbende IPCC klimaatrapport wat eens per 7 jaar verschijnt, sinds 1987. Dit onafhankelijke rapport én leidraad voor overheden verzamelt wereldwijd gegevens van 195 landen en bundelt deze zodat het Intergovernmental Panel for Climate Change ze kan aanbieden aan de Verenigde Naties. Van hieruit gaan deze 195 landen serieus aan de slag om beleid te maken te wijzigen en uit te voeren om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Het rapport loog er ook deze keer weer niet om: het is Code Rood voor de mensheid.
Het rapport - wat bij elke nieuwe uitgave erger en extremer wordt in zijn bevindingen - bevestigt nogmaals en overduidelijk dat de opwarming van de aarde wordt veroorzaakt door de mensheid. De uitstoot van de industrie, luchtvaart en personenvervoer zorgt al sinds de jaren '60 voor een dramatische stijging van greenhouse gasses; broeikasgassen die ervoor zorgen dat we te maken hebben met schadelijke en ook dodelijke weersomstandigheden en een gemiddelde temperatuurstijging ondergaan, die niet meer ongedaan gemaakt kan worden.
Waar in de jaren '60 de neerslag van industrie en vervoer duidelijk werd op eeuwenoude gebouwen in de vorm van vieze zwarte drab, en in de jaren '70 de eerste signalen van zure regen en dode bossen werden waargenomen, in de jaren '80 de schadelijke CFK's als eerste gassen uit oude koelkasten en vriezers ons met de feiten op de neus drukten, ging het versneld mis sinds de jaren '90 met een nieuwe welvaartsgolf in het Westen. Producenten en ondernemers kwamen er achter dat als je trends en mode versnelt; je meer kunt verkopen. Als je producten maakt van matige kwaliteit die korter meegaan, je sneller weer nieuw kunt verkopen. De productie werd versneld, en de afvalbergen groeiden als nooit tevoren.
In de 00's werd alles uitbesteed aan landen als China, India en Indonesië of Bangladesh. Mensen sliepen op het werk, verdienden amper een paar euro per maand, moesten werken onder de meest verschrikkelijke omstandigheden en in onveilige gebouwen. Hier in het Westen lagen de pakhuizen vol met onverkochte kleding, goedkope elektronica en de nieuwste mobieltjes volgden elkaar nu 4 x per jaar op. Deze armere landen kenden ook geen effectief milieubeleid, dus productieafval en industrieel afval liep gewoon de straat uit en de sloot in. Milieuactivist, vegetariër of niet: we zijn er allemaal schuldig aan in mindere of meerdere mate. Maar de tijd van met het vingertje wijzen is wel voorbij.
Je hoort vaak van de norm van anderhalve graag of 2 graden celsius temperatuurstijging. Voor wetenschappers een duidelijk signaal; voor de gemiddelde burger nietszeggend. Laat ik het duidelijk maken: ijs bevriest bij 0 graden. Is het water -1 graden, dan heb je ijs. Voeg anderhalve graad of 2 graden toe, en je hebt water van +1 graden; vloeibaar water. Die anderhalve graad tot 2 graden is het verschil tussen ijs en vloeibaar water. Ik ga het je nóg duidelijker maken:
neem een glas en vul het voor 3/4 met water. Voeg nu 2 ijsklontjes toe. Pak een viltstift en zet een streep op het glas, precies op de waterlijn. Je ziet door het glas dat het ijs drijft op het water. De streep stelt de zeespiegel voor en de ijsklontjes zijn de noord- en zuidpool met ijs bedekt. Wacht nu tot beide ijsklontjes zijn opgelost; het 2 graden effect van hierboven treedt in werking: de poolkappen met ijs zijn gesmolten. Je ziet dat je streep op het glas onder de waterlijn is gegaan; de waterspiegel is gestegen. Dat gebeurt nu ook wereldwijd.
Doordat we de stijging van het klimaat met anderhalf tot 2 graden celsius laten stijgen, smelten de poolkappen en dit verhoogt de zeespiegel. Pakken we het klimaatrapport er bij, dan betekent dat voor Nederland in 2050 een stijging van de zeespiegel van zo'n 35 cm. Ook hier wat meer uitleg, om de ernst er van in te zien. We praten hier niet over stilstaand schoon drinkwater; we praten over stromend water vol met onreinheden er in. Stromend water heeft vaak een sterke onderstroom, die ook nog eens in de andere richting kan stromen. In beelden van milde overstromingen kun je zien hoe een laagje water van slechts 10-15 cm met gemak auto's van ruim 1500 kilo verplaatst en mensen doet wegspoelen alsof ze een stukje papier zijn. Denk dan eens na wat 35 cm doet als er weer een dijk doorbreekt, met een waterdruk van miljarden liters erachter. Water, en de kracht ervan, moet nooit onderschat worden.
Natuurkunde vertelt ons dat de natuur graag in balans is. Het klimaat is onze wereldwijde natuur, en de balans is ernstig verstoort. De oceanen nemen wereldwijd een zuiverende taak op zich van oorsprong. De nemen CO2 op uit de atmosfeer, zorgen voor een afkoeling in de stroming op diepzeeniveau, en zorgen voor verdamping, waarna er regenwolken ontstaan die over het land uitstorten om de grond te bevochtigen zodat we voedsel kunnen verbouwen. Door de opwarming van de aarde zijn er problemen met de oceanen ontstaan.
Doordat het zeewater warmer is geworden, is de diepzeestroming sterk verminderd en dreigt zelfs te stoppen. De opname van CO2 dreigt hierdoor ook te stoppen, koraalriffen en ander zeeleven dreigt hierdoor uit te sterven en stilstaand water gaat stinken, rotten en wordt dood water. Door diezelfde verwarming van het klimaat zal er aan de oppervlakte méér water verdampen, wat zorgt voor méér neerslag in de vorm van heftige en extreme periodes met regen en onweer. Tenslotte zullen de weerfenomenen Il Niño en La Niña alleen maar zorgen voor heviger en langduriger orkaanseizoenen, tyfoons en moessons. Veel meer overstromingen zijn het gevolg, met alle ellende en leed van dien. En vergeet niet dat 70% van de aarde bedekt is met water.
Doordat er meer water verdampt door warmere oceanen, zal er ook meer vochtige lucht zijn, niet alleen als waterdamp in de wolken, maar ook in de straten en onze huizen. Een hogere luchtvochtigheid betekent ook dat deze lucht langer warm blijft. Verder zal de temperatuur op het aardoppervlak versnel en verder oplopen tot extreme en onleefbare waarden. Halverwege deze eeuw gaan we delen van de wereld zien, waar het overdag tot wel 80 graden celsius kan gaan worden. Door het warmere weer zullen ook allerlei ziektekiemen, virussen en bactieriën veel actiever gaan worden, met allerlei nare gevolgen van dien. Als we nú - in 2021 - niet per direct en gezamenlijk als één wereld zonder grenzen ingrijpen, zal de huidige beschaving én de mensheid zo rond 2050 zijn laatste adem uitblazen. Een realistisch scenario is dan: